Έθνος και Λαός

Εθνομηδενισμός και λαϊκισμός στη μεταπολίτευση

Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου

​Οι έννοιες του Λαού και του Έθνους συχνά συγχέονται μεταξύ τους, αν και έχουν θεμελιώδεις διαφορές: Η έννοια του Έθνους είναι ευρύτερη από την έννοια του Λαού. Περιλαμβάνει τον Λαό, τις άρχουσες τάξεις, τους προγόνους, οι οποίοι κληροδότησαν στις σημερινές γενιές ένα σύνολο αξιών, πολιτιστικών στοιχείων και παραδόσεων, καθώς και τις μελλοντικές γενιές, στις οποίες θα πρέπει να μεταλαμπαδευτούν οι ίδιες αξίες, προκειμένου το Έθνος να συνεχίσει να υπάρχει.
Στην έννοια του Λαού δεν περιλαμβάνονται ούτε οι πρόγονοι, ούτε οι μελλοντικές γενιές, ούτε οι εθνικές αξίες και τα άλλα πολιτιστικά στοιχεία (π.χ. η θρησκεία, η γλώσσα, η ιστορική συνείδηση κτλ), που μεταβιβάζονται από την κάθε γενιά στην επόμενη. Λαός είναι μόνο οι σημερινοί πολίτες, Έλληνες ή μετανάστες, που απλά έχουν κοινά ταξικά χαρακτηριστικά.
Κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης και μάλιστα στην ύστερη περίοδό της, η αξία του Έθνους είτε απορρίπτεται εντελώς, είτε αντιμετωπίζεται με καχυποψία και τίθεται σε μια προκρούστεια κλίνη, όπου αποκόπτονται τα πολιτιστικά στοιχεία του Έθνους που δεν είναι αρεστά. Συνήθως το λιγότερο αρεστό είναι η ορθόδοξη χριστιανική πίστη, αλλά εκτός από αυτήν δεν είναι αρεστά ούτε τα λόγια και αρχαϊκά στοιχεία της γλώσσας, αλλά ούτε και ορισμένες περίοδοι της ιστορίας, ιδίως μάλιστα αυτές που συνδέονται έντονα με τη χριστιανική πίστη, όπως η τουρκοκρατία και η βυζαντινή περίοδος. Αντίθετα, καθ’ όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, μέχρι τουλάχιστον το δημοψήφισμα του ‘15, ο Λαός εθεωρείτο ως η υπέρτατη αξία. Η κριτική στον λαό θεωρούνταν ακραία συντηρητική, αυταρχική ή ελιτίστικη και οδηγούσε τους εκφραστές της στην περιθωριοποίηση.
Η πολύ διαφορετική αξιοδότηση του Έθνους σε σχέση με τον Λαό είχε σαν αποτέλεσμα, με πολλούς και διάφορους τρόπους, το Έθνος να θυσιάζεται για χάρη του Λαού. Αυτό έγινε πρώτα από τις ελίτ, οι οποίες έχουν έμμεσο συμφέρον, επειδή αντλούν την εκλογική τους νομιμοποίηση από την ικανοποίηση του λαού, αλλά υποστηρίχθηκε και συνεχίζει να υποστηρίζεται και από τον ίδιο το λαό, ο οποίος έχει το άμεσο συμφέρον.
Η εγκατάλειψη της Κύπρου το 1974 ακρωτηρίασε το έθνος αλλά βόλεψε τον λαό. Η κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας διευκόλυνε τους μαθητές, αλλά ακρωτηρίασε τη γλώσσα (που είναι στοιχείο του Έθνους). Η νομιμοποίηση των εκτρώσεων «απελευθέρωσε» σεξουαλικά τον λαό, αλλά εξόντωσε τις μελλοντικές γενιές (που είναι στοιχείο του Έθνους). Η εγκατάλειψη της παραγωγής και η τεράστια διόγκωση του δημοσίου τομέα έγινε με δανεικά. Τα δανεικά όμως είναι χρήματα που απολαμβάνει ο λαός, αποσπώντας τα από τις μελλοντικές γενιές (που είναι στοιχείο του Έθνους). Το συνταξιοδοτικό σύστημα δομήθηκε σαν απάτη τύπου πυραμίδας. Οι γενιές της μεταπολίτευσης βγήκαν στη σύνταξη νέοι και με μεγάλες συντάξεις, στη διάρκεια της κρίσης το βάρος των μειώσεων και της αύξησης των ορίων ηλικίας έπεσε στις νέες συντάξεις. Τελικά το μεγαλύτερο βάρος θα πέσει στις μελλοντικές γενιές (που είναι στοιχείο του Έθνους), που θα πάρουν ελάχιστη ή καθόλου σύνταξη. Η μετανάστευση προσφέρει εύκολα κέρδη σε μερίδες του λαού, αλλά καταστρέφει τη συνοχή του Έθνους. Η μείωση των εξοπλισμών απελευθερώνει πόρους για κοινωνικές δαπάνες προς όφελος του λαού, η μείωση της θητείας ωφελεί τους νέους και η μη άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας ρίχνει την καυτή πατάτα στις μελλοντικές γενιές. Σε όλες τις περιπτώσεις ο λαός ωφελείται, σε βάρος του έθνους. Τέλος, η παράδοση στους σκοπιανούς της μακεδονικής γλώσσας και εθνότητας εξασφάλισε για τον λαό τη μη περικοπή των συντάξεων, σε βάρος της ιστορικής συνέχειας του Έθνους.
Συνάγεται επομένως, ότι ο Λαός και το Έθνος είναι αξίες αντιθετικές. Το Έθνος ως αξία μεταβιβάζει ευθύνες στους ώμους του Λαού και των αρχουσών τάξεων. Ο Λαός ως αξία, αντίθετα, αποφορτίζει τον λαό από ευθύνες, τον προικίζει με δικαιώματα και εξαγοράζει τη λαϊκή συναίνεση προς όφελος των αρχουσών τάξεων. Αυτά όμως επιτυγχάνονται σε βάρος του Έθνους.
Έχει γίνει του συρμού να κατηγορείται ο λεγόμενος εθνολαϊκισμός. Οι εθνολαϊκιστές, όμως, όπως π.χ. ο Καμμένος, απλά επικαλούνται το έθνος ως εθνοκάπηλοι, χωρίς να κάνουν τίποτα για να το ωφελήσουν. Το ουσιώδες χαρακτηριστικό τους είναι ο λαϊκισμός και με βάση αυτό συμπορεύτηκαν με τους λαϊκιστές της Αριστεράς. Η καταστροφή της χώρας όμως ήρθε από τον λαϊκιστικό εθνομηδενισμό, τον οποίον συνεχίζει και η σημερινή κυβέρνηση, ακολουθώντας πιστά τα χνάρια των προηγούμενων: Οι συντάξεις και το μισθολογικό κόστος του δημοσίου αυξάνεται, η φορολογία δεν μειώνεται σημαντικά, η άμυνα εγκαταλείπεται και η μετανάστευση προωθείται. Ο λαός ή μερίδες του Λαού ωφελούνται, αλλά το Έθνος θυσιάζεται.